जपून टाक पाऊल जरा

एक काळ असा होता की आई दाई होती आणि वडील सर्वेसर्वा. ते म्हणतील ती पूर्वदिशा.  मोठ्या वृक्षाखाली लहान झाड वाढत नाही या न्यायाने वडील हयात असे पर्यंत त्या मुलांना स्वतःच अस्तित्व नसायचं.  जेव्हा कधी त्या व्यक्तीला आपल्यातला ‘स्व’ सापडायचा तेव्हा अंगावर कुटुंबाच्या जवाबदारीच्या ओझ्यानं उर्वरित आयुष्य घालवायचं . स्वतंत्र व्यक्तिमत्व हा भाग नव्हताच.  त्या नंतरच्या काळात एकत्रित मोठ्या कुटुंबाना घर-घर लागली.  आई-वडील आणि आपला संसार सुरु झाला. एक किंवा दोन मुलं इतर जवाबदारी शून्य.  मागणी कमी आणि पुरवठा भरपूर.  सामान्य कुटुंबाना जरा मोकळीक मिळाली.  इथून पुढे नव्या काळाचा उगम झाला.  जगाचं अर्थकारण झपाट्यानं बदलत गेलं. गरजेपेक्षा चार पैसे येऊ लागले तेव्हा माणसांमध्ये मतलबी वारे वहायला सुरुवात झाली.  पैशानं मी पण वाढला आणि काया वाचा मने स्वीकारला.  आई-वडील किंवा मोठ्यांचं ऐकणं कमीपणाचं वाटू लागलं.  मग काय प्रगतीबरोबरच दिवसेंदिवस अहंकारानं प्रवेश करताच आपण जसे जगलो तसं मुलांनी नाही जगायचं  स्वतंत्र जगण्याचे धडे भोवतालच्या वातावरणाने त्यांना मिळत गेले.  अर्थात त्यातून चांगलंच घडलं असं म्हणायला हवं, परिवर्तन निसर्गाचा नियम आहे त्यातून विकासाला नक्कीच चालना मिळाली.  फार लहानपणापासून मनासारखं जगायला मिळालेली ही पिढी हुशार, हरहुन्नरी सुखी जीवन जगू लागली. इकडे कुटुंब लहान होता होता सामाजिक गरजा, जाणीवा हळू हळू संपुष्टात येऊ लागल्या.  लग्न, सण समारंभाच्या नमित्तानं समाजाशी बांधिलकी होती ती देखील कमी कमी होत गेली. नव्या पिढीला आता जग आपल्यासाठी आहे आपण जगासाठी असण्याचं कारण काय? कोण नातेवाईक? त्यांचा संबंध काय? आता हळू हळू रसद पुरवणारे आई बाप हे या समाज, जग यांच्या यादीत पोचले.  आपली बायका-मुलं  यांच्यासाठीच आपलं अक्षय्य-पात्र, मिळकत यांच्यावर मनसोक्त उधळत जीवन जगण्याचं तंत्र या नव्या पिढीला विकसित झालं.   आजी-आजोबा, इतर कुटुंबातील मंडळी, आप्त, घरात पाहुणे झाले.  मग राणीच्या बागेत  फिरायला गेल्यावर हा जिराफ,, हा उंट, हा गेंडा, हा मोर असं लहान मुलांना दाखवतात तसं हि आजी, हा मामा, ही  काकी असं दाखवण्याची वेळ आली.  या भावनेशी मुलांचा संबंध दूर-दूर जात राहिला.  कारण प्रेम, जवळीक, माया यांची ओळखच राहिली नाही.  कारण मम्मी-पप्पांकडून काही कमतरताच नाही. सगळं कसं नं मागताच हजर!  फक्त घेणं हा हक्क वाढत गेला.  नाही हा शब्द सुद्धा उच्चारायचा नाही.  आजोबांच्या काळी मुलगा शाळेत गेला की पहिली ओळख पट्टी किंवा रूळाची.  हातावर सपासप वार!.  पोटाला चिमटे, पाठीवर धपाटे.  अशा शिक्षणाने पुढच्या त्यांच्या आयुष्यात अनेक संकटांवर मात करून सहनशीलतेने जगणं शिकवलं होतं. या नव्या हुशार पिढीसाठी पुढच्या जीवनात त्यांना मानसिक विकारांना सामोरं जावं लागणार हे निश्चित.  आता मुक्त हस्ताने मिळणारी सूर्याची ऊर्जा आम्हाला नकोशी झाली. मोकळ्या हवेला मज्जाव करून दारं खिडक्या बंद करून पैशाने मिळणारी कृत्रिम थंड हवा, पंखे, लाईट यांचा वापर वाढत चालला दिवसेंदिवस. निसर्गाशी बेईमानी वाढत चालली.  विज्ञानानं गरुड भरारी घेतली आणि जो तो हनुमंतासारखा सूर्याच्या दिशेने झेपावला. आम्ही नळाच्या येणाऱ्या पाण्यावर संशोधन करायला घेतलं.  ते निर्जंतुक कसं करायचं त्या पाण्यापासून नवीन काय जन्माला घालायचं वगैरे वगैरे.  ज्यातून हे जग निर्माण झालं ती पंचतत्व अग्नी वायू आकाश जल पृथ्वी यांचा विसर पडत चालला.  बुद्धीच्या मदाने यांचा आपल्याशी असलेला ताळ मेळ बिघडत चालला. विकास, विज्ञान अशा फसव्या नावानी या महत्वाकांक्षी माणसानं वैर सुरु केलं. साधी गोष्ट आम्ही विसरून जात आहोत, या पंचतत्वांनी आपली मर्यादा सोडली, शिस्त घालवली तर तुमचा विकास आणि विज्ञान कुठे राहतील?

बुद्धीच्या जोरावर जगण्याचे संस्कार मागे पडत चालले. आज पाश्चात्य संस्कारांचं खूळ डोक्यात चढत चाललं. जग जसं जवळ आलं, अगदी आपल्या घरात शिरलं, तसं घराचं घरपण हरवत चाललंय.  एका घरात राहून फक्त आपापले दैनंदिन व्यवहार चालू झाले झाले.  ये रे ये रे पावसा ची आळवणी संपून रेन रेन गो अवे अशी पोपटपंची सुरु झाली.  इंग्रजाळलेलं मराठी मोठेपणा देऊ लागलं, हनुमंताच्या जागी स्पायडर मॅन दिसू लागला.  बाग बगीचे, मैदाने ओस पडू लागली.  उपहार गृह ओसंडून वाहू लागली, घरच्या भारतीय पदार्थांवर तुच्छतेचं नावडीचं लेबल लावलं गेलं. पिझ्झा बर्गर केक यांनी पोटाचा ताबा घेतला.   यांच्या लाटेत राम, कृष्ण, शिवाजी, रामदास स्वामी, संत ज्ञानेश्वर, विवेकानंद, रवींद्रनाथ टागोर, गांधीजी, साने गुरुजी, नव्या पिढीच्या स्मरणातून ही माणसं निघून जातील.  आता तरी सावध व्हा. निसर्गानं आपलं रौद्र रूप दाखवायला सुरुवात केली आहे.  बर्फ वितळू लागलाय, सूर्यानं आग ओकायला सुरुवात केली आहे.

महा ईषणा म्हणजे राक्षसी महत्वाकांक्षा.  ज्यातून महिषासुर राक्षसाचा जन्म झाला होता.  आज हीच स्थिती पुन्हा उद्भवली आहे.  माणूस नावाच्या प्राण्याला या त्याच्या बेताल वागण्यामुळे तो सर्वेसर्वा नाही, या ग्रहावरचा एक भाग आहे, त्याची जागा त्याला दाखवून देण्याची निसर्गावर आपणच पाळी आणलीये.   

आपली आई ती आपली.  भले तिचा पदर भरजरी नसेल, ठिगळ लावलेला असेल, पण तो मायेच्या उबेचा आहे.  आज आपली भारतमाता सर्व बाजूनी गांजली गेली आहे.  आपणच तिच्या या अवस्थेला आपणच कारणीभूत आहोत.  याच जन्मदात्री आपल्याला विसर पडावा?  आपली आई भारतमाता भ्रष्टाचार, अन्याय, अनीती, घरभेदी शत्रू, आतंकवादी, यांच्या जाचानं बेजार झालीये. त्यातच तिची आम्ही मुलं चंगळवादाला बळी पडतो आहोत.  तिला सावरायला हवं, ते आपण भारतवासीयांनीच.  शिवाजीला मावळ्यांनी आपली शक्ती आणि बळ अर्पण केलं म्हणून स्वराज्याचा जन्म झाला.  

आता आपली पाळी. ज्ञानाची, प्रामाणिकता, नैतिकता, परिश्रम, यांच्या साहाय्याने आपल्या भारत मातेला या आपत्तीतून बाहेर काढायची संधी आली आहे. आपल्या नव्या पिढीला देशाचं महत्व समजू द्या.  टाटा, बिर्ला, अंबानी अशा उद्योगपतींची त्यांना ओळख होऊ दे. बाबा आमटे, डॉक्टर लहाने, सिंधूताई सपकाळ ही भारत मातेची उत्तम रत्ने आहेत.  वेळेला हीच उपयोगी येतील.  सुटाबुटातल्या बागुल बुवांशी हातमिळवणी करण्यापेक्षा शेतकऱ्याला मदतीचा हात पुढे करा.  देशी मालाची खरेदी करून भारतमातेचा पदर आणि हात बळकट करणं आपलं

आभाळ गच्च भरून आलं आहे, वारा ही स्तब्ध आहे.  समुद्रही शांत आहे. लवकरच पाऊस पडून आभाळ मोकळं होईल.  वारा वाहू लागेल.. ही वादळापूर्वीची शांतता निसर्गाने दाखवून दिली आहे हे प्रत्येकानं लक्षात ठेवलं पाहिजे. आपली भारतमाता कोरोनाच्या राक्षसाने त्रस्त झाली आहे.  त्याच्या तावडीतून तिला सोडवण्यासाठी प्रत्येकानं तिच्या नियमांचं पालन करून आपला खारीचा वाटा उचलायला हवा.  वाईटातून चांगलं नक्कीच जन्माला येईल.  भारतमातेची प्रतिमा सुंदर बनवायला हातभार लावूया.  या आपत्तीचे इष्टापत्तीत रूपांतर नक्कीच होईल.  या आपत्तीतून बाहेर पडलेली भारतमाता नक्कीच नव्या प्रगतीची, कणखर, खंबीर मूर्ती बनेल.  मात्र हीच ती वेळ आपल्याला जरा जपून पाऊल टाकण्याची आहे.