स्त्री
नुकतेच एक विश्वविख्यात शास्त्रज्ञ मेंदू आणि शरीर विकलांग होऊन निवर्तले. त्यांची बौद्धिक क्षमता एवढी की सर्व शास्त्रज्ञ त्यांच्या असामान्य ज्ञानापुढे नतमस्तक होत. त्यांनी काढलेले उदगार असे की मी संपूर्ण जग अचंबित होईल असे शोध लावले पण “स्त्री” चे गूढ मला उलगडता आले नाही. त्यांची दोन लग्ने झाली होती.
मी स्वतः स्त्री असून मी त्रयस्थ पणे स्त्री कडे बघते तेव्हा मला स्त्रीतली विविधता प्रकर्षाने जाणवते. रामाला वनवासात पाठवणारी कैकेयी, ‘ध’ चा ‘मा’ करणारी आनंदीबाई आठवते. तशीच लक्ष्मण वनवासात गेल्या नंतर चौदा वर्ष त्याच्या विरहात तेवढा काळ कंठणारी पतिव्रता उर्मिला दिसते, इंग्रजानबरोबर लढणारी झाशीची राणी लक्ष्मीबाई आणि शिवाजी ला घडवणारी जिजामाता ह्याही स्त्रियाच.
स्त्री हि अशी अद्भुत रसायनाची आहे. आपण आपल्या रोजच्या व्यावहारिक जगात डोकावले तर एक लक्षात येते कि स्त्रीला असा रंग नाही. ती पाण्यासारखी आहे. ज्या रंगात मिसळावा तसा ती धारण करते. लहानपणी आई-वडील, मोठेपणी नवरा आणि म्हातारपणी मुलांच्या आधाराने आणि त्यांच्या कलाने ती जीवन व्यतीत करते. वेलीसारख कोणाचातरी आधाराने तिला जगावं लागतं. आधार ज्याचा त्याचा रंग ती आत्मसात करते. विशेष म्हणजे ज्याचा आधार ती घेते त्यालाच तिचा आधार वाटत असतो. स्त्रीच्या आयुष्यातील स्थित्यंतरं लक्षात घेऊनच विधात्याने तिला जन्मतःच तडजोडीचे बाळकडू पाजून या जगाशी दोन हात करता यावे अशी तिला घडवली आहे. ती सोशिक आहे. तशी ती खंबीर ही आहे. पेपरात वाचताना किंवा टीव्हीवर पाहताना आपण अनेक उदाहरणे बघतो. आपल्या लक्षात येते की लग्नानंतर स्त्री हि बहुतांशी नवऱ्याला पूरक ठरेल असेच स्वतःला अड्जस्ट करून घेते. समाजसेवकाची पत्नी सुद्धा त्याला समाजसेवेत मदत करताना दिसते. ह्याउलट नवरा लोकांना टोप्या घालून माया जमवीत असेल तर त्याची पत्नी ही ह्या कुकर्मात त्याला साथ देणारी आढळते. ह्याबरोबरच हे हि खरं की पत्नी जर पतीला भ्रष्टाचार करण्यापासून रोखू इच्छित असेल तर ते तिलाच शक्य आहे. तिने पतीने आणलेल्या लाच लुचपतीच्या पैशांना स्वीकारण्यास मनापासून नकार दिला, विरोध केला तर त्याला भ्रष्टाचार करून अधिकाधिक पैसे मिळवण्यात रस राहणार नाही. एवढी स्त्रीची शक्ती असते. घरातली स्त्रीच जेव्हा घरात येणाऱ्या काळ्या पैशावर लग्झरी लाईफ जगण्यावर खुश असते तेव्हा नवऱ्याला ही भ्रष्टाचार करण्याचे सार्थक वाटते.
स्वःला पुरुष म्हणवून घेणारे शेतकरी जेव्हा निसर्गाचा कोप आणि धरणी मातेचा असहकार ह्यांनी गांजतात तेव्हा गाई गुरं बायको मुलं बाळं आई बाप ह्या सगळ्यांना सोडून आत्महत्या करायला धजावतात. वास्तविक तेव्हा त्यांची बायकोही त्याच्याएवढेच किंबहुना जास्तच भोगत असते हे लक्षात हि येत नाही. कुटुंबाला असं दुःखाच्या आणि असाहाय्यतेच्या खाईत लोटून कशी काय त्यांची सुटका होऊ शकते? उलट ती माउली त्या भीषण परिस्थितीशी झगडत, नवऱ्या शिवाय चा आयुष्य कंठत, मुला बाळांना आणि घरातल्या इतरांना एकेक दिवस करून जगवत असते. शेतकऱ्याच्या बायकोने आत्महत्या केली असे आपल्या वाचनात कधी आले आहे का? हीच स्त्री मध्ये असलेली मूलभूत शक्ती.
स्त्री ही सबलाच आहे. समाजच तिला अबला संबोधून अबलाच ठेवू इच्छितो का?