अलिबाबाची गुहा
विज्ञानाच्या गरुड झेपेनं सगळं जग कवेत आल्यासारखं झालंय. नाविन्याची ओढ आणि ज्ञानाची तहान माणूस नावाच्या प्राण्याला स्वस्थ बसू देत नाही. त्यातच मोठमोठे रंगीत टीव्ही, इंटरनेट आणि मोबाइल. माणसाला जणू अलिबाबाची गुहाच सापडली आहे. जवळ आलेलं जग मुठीतच गावसलंय. श्रीमंतांपासून ते गरिबांपर्यंत या अलिबाबाच्या गुहेला दत्तक घेतलं. आता घरची झाली परकी. या अलिबाबाच्या गुहेनं आपले हात पाय पसरले. घराचं घरपण घालवून आभासी जग तयार करून आपली जागा पक्की केली. जग घरात आलं आणि जग नावाची संकल्पना बदलून गेली. प्रथम घरांना ओहोटी लागली. एकत्र कुटुंब पद्धती तर हाताच्या बोटांवर मोजण्याइतकी उरली. आता त्रिकोणी चौकोनी किंवा म्हाताऱ्यांची जोडी. मुलांचे बाहेरचे खेळ बंद, व्यायाम नाही, शाळा-क्लासेस, इतर वेळेत टीव्ही वा मोबाइल. सगळ्या गरजा भागताहेत. आणखी काय हवं? एकत्र बसून सुसंवाद-विसंवाद, हास्य-विनोद थोडी तणातणी, रुसवा-फुगवा ह्या माणसाच्या गरजांना तिलांजली मिळाली. आता ऑफिस मधून नवरा बायकोचं जेवढं बोलणं होतं तेवढं घरात नाही. एका घरात सगळे आपापल्या नादात जगताना दिसतात.
खेड्यापाड्यात सुद्धा हे पाहुणे म्हणून दाखल झालेत. पूर्वी सारखी तिन्हीसांजेच्या परवचा, प्रार्थना, गप्पा, गाणी सगळं गायब! मुळात माणूस हा समाजप्रिय प्राणी आहे. पण आता नवजीवन जगण्याच्या शर्यतीत तो गुंतून गेलाय. दिवसभराची धावपळ दगदग चिंता विवंचना ह्या अलिबाबाच्या गुहेत डोकावलं कि सगळं विसरायला होतं. बसल्या बसल्या मालिकांमधून दुसऱ्याच्या घरात डोकावायला बायकांचा पहिला नंबर. आपल्या पासून कोसो दूर असलेल्या गोष्टी घरबसल्या विनासायास पहायला मिळतात. तरुणी तर नायक-नायिकांच्या प्रेमाचे गोडवे वा धिंडवडे पहाण्याची मजा लुटतात तर कोणी त्या बेगडी जीवनातील राग-लोभ, मोह, मत्सर, सूड याचा आनंद घेताना दिसतात. तुकडे तुकडे झालेल्या कुटुंब संस्थांमध्ये समोर दिसणाऱ्या मालिकांमध्ये घरभेदीपण, सूडाचा प्रवास, छळ, कपट, या साठी आपली सुंदर तनु पणाला लावतात. हे सर्व खरंच आताच्या काळात कुठं बरं असतं? असा प्रश्न त्यांना पडतच नाही. ह्याच्या बायकोला त्यानं पळवलं, घरात बायको, बाहेर ती. सासू-सुनेची जुगलबंदी, या सर्व गोष्टी आम्ही बायका स्वतःच्या संसाराची जपमाळ थोडी बाजूला सारून मन लावून (की ओतून!) बघत असतो, अगदी चार-सहा वर्ष. याला काय म्हणावं? विरंगुळा की करमणूक? ज्ञानवर्धन की आणखी काही?
शाळेत असताना आम्हाला एक हिंदी धडा होता. ‘नाखुन क्यो बढ़ते है ‘. माणूस प्रगत होत गेला तसा तसा त्याच्या अवयवातील रानटी पणाच्या खुणा नष्ट होत गेल्या. पण त्याच्या रानटीपणाची आठवण म्हणून नखे मात्र वाढताहेत! तसंच काहीसं नसावं का? बात्म्यावाले तर आधुनिक नारदमुनीच जणू. पराचा कावळा करत ऊर बडवीत राहतात. थोडं मनाला डिवचतात, अस्वस्थ करतात, त्याच बातमीला दुसरीकडे मीठ-मिरचीची तडतडीत फोडणी देतात, आग-पाखड करतात, पुन्हा नव्याच्या शोधात! आपण पेपरात आजूबाजूला वाचतो, बघतो, ऐकतो. दंगली, खून, हाणामारी, शेतकरी आत्महत्या, घोटाळे, अन्याय सगळं अलिप्तपणे. आपली मतं समोरच्यावर फेकतो आणि सोडून देतो. सामाजिक जाणीवाच लुप्त होत चालल्यात का? मुठीतलं जग (मोबाईल) तर याहून भयानक!
जाऊदे.. तुम्ही म्हणाल या बाईला चांगल्या गोष्टी, प्रगती दिसत नाहीत का? जीवन कसं जगायचं याचा हक्क प्रत्येकाला आहे म्हणा! उगीचच एक तळमळ, मळमळ!