द्रुष्टी
माझ्या एका मैत्रिणीने ५० व्या वर्षी स्वेच्छानिवृत्ती घेतली आणि आता उरलेले दिवस अगदी मजेत जगायचे असं ठरवलं. लग्नापासून आता पर्यंत नुसती धावपळ! दोन ब्लॉक मिळून बोरिवलीत प्रशस्त घर. आनंद घ्यायला पन्नाशी उलटली होती. यजमानांनी आधीच निवृत्ती घेतली होती. मुलगा, सून, त्यांची दोन मुलं यजमान या सर्वांचा जम तोपर्यंत छान जमला होता. त्या सर्वांची दिनचर्या ठरून गेली होती. त्यात सुनेचं वागणं थोडं तिरकस वाटत होतं. त्या दिवशी आम्ही सर्वजण मिळून वर्षा सहलीला निघालो पण हिचा उत्साही चेहरा एकदम पडलेला दिसला. काय ग! आज तुझा मूड गेला कुठे? डोळ्यात पाणी आणून ती सांगते, सुनेनं घरचा आहेर दिला! सुनेला सहज विचारलं कसा ड्रेस दिसतोय! तर पटकन म्हणाली “नारळ भरलेलं पोतं वाटतंय! आता या वयात काय उड्या मारायच्यात का? शोभेल तेच करावं माणसानं.” मला त्यात काही विशेष नाही वाटलं. मी तिची फार पूर्वीपासूनची मैत्रीण होते. तिच्या मुलाच्या लग्नात मी होते. मुलगा तसा बारीक चणीचा, मुली सांगून येत त्या थोराड, ऊंच अशा येत. त्यात ही मुलगी थोडी जास्तच बारीक होती. नाईलाजानेच हो म्हणावं लागलं होतं तिला. लग्नासाठी घेतलेली एक महिना रजा संपवून सून कामाला जाऊ लागली. चारही जण नोकरीवाले, घरचं सगळं आटपून, डबे करून ती ऑफिस ला जायची, परत आल्यावर जेवण वगैरे. सकाळी ५ ला तिचा दिवस सुरु व्हायचा आणि रात्री ११ला संपायचा. “पण तिच्यात जीवच नाही, उत्साह नाही, मरगळलेली” असे जोक वजा टोमणे माझ्या ह्या मैत्रिणीचे चालू असायचे. एकदा सून वटपौर्णिमेला साडी नेसून पूजेला आली तेव्हा सर्वांसमोर “काठीला फडकं गुंडाळल्या सारखी वाटते ना” असं हसत म्हणाली होती. काळाचं घड्याळ नं बिघडता गोल फिरत असतं. प्रत्येक भूमिकेतून माणसाला जावं लागतं. मध्ये बराच काळ लोटला. मुलगा रग्गड कमावतोय, सून घरीच असते, दोन मुलं मोठी झालीत घरात जेवण करण्यापासून बाई आहे आणि आता ती सून अंगानं भरलीये छान दिसतेय.
तसं पाहिलं तर प्रत्येक माणूस हा त्याच्या स्वतःच्या स्वभावाच्या चष्म्यातून जगाकडे पहात असतो, त्यामुळे एकच गोष्ट सर्वाना सारखीच दिसते असं नाही. श्रीकृष्णाला पाहून नाना प्रकारे वदले जन| कोणी म्हणाले यदुभूषण| कुणी म्हणाले गुराखी|| यशोदा म्हणे सुकुमार बाळ। कंस म्हणे महाकाळ|| उद्धव म्हणे प्रेमळ| अर्जुन म्हणे ज्ञान जेठी|| (साईस्तवन मंजिरी) व्यक्ती एकच पण त्याच्याकडे बघण्याची नजर प्रत्येकाची वेगळी. आपलं ही असच असतं, कावळ्याच्या नजरेनं दुसऱ्याकडे बघतो आणि समज म्हणण्यापेक्षा गैरसमजच जास्त करून घेतो. प्रत्यक्षात कुठलातरी एखादा दोष गृहीत धरून समोरचा माणूस तसाच आहे असा दोषारोप करून आपण मोकळे होतो. अनेक चांगले गुण त्याच्याकडे असतात जे आपल्या नजरेला दिसत नाहीत कारण त्याचे चांगले गुण पहायला आपली नजर दिवाभीताची असते. (घुबडाला दिवसाचं दिसत नाही)
लहानपणी आपली नजर लहानच असावी. तेव्हा ज्या गोष्टी भव्य दिव्य वाटायच्या त्या मोठेपणी सामान्यच दिसतात. माझी आई ३६ वर्षांची होती तेव्हा तिला ६ मुलं झाली होती. आम्हाला ती फारच मोठी वाटायची. मी जेव्हा ३६ वर्षांची झाले तेव्हा मला कधीच वाटलं नाही की आपण मोठे झालो! उलट हल्ली तर तिशी उलटली तरी लग्न सुद्धा होत नाहीत. तसं पाहता पुरुष प्रत्येक बदल सहजपणे स्वीकारतात पण आम्ही बायका मात्र हा बदल स्वीकारायला तयार नसतो. छकुली, सोनुली, बेबी, छबी पासून सुरु झालेली ही नामावली पुढे ताई, बाई, वाहिनी, काकी, मामी, आत्या मावशी करता करता आजी नानी पर्यंत पोचते. वयपरत्वे चिकटणाऱ्या ह्या पदव्या आपण मोठे झाल्याची घंटीच वाजवत असतात. आपल्या नकळत आपण ती नाती सुरुवातीला झिडकारत असतो याचं कारण आपल्याला एका विशिष्ट वयाच्या पुढं जायचंच नसतं. मग त्यावर पळवाट म्हणून काय तर स्वतःच्या माणसांना सगळं माफ. आपल्या १८व्या वर्षी २४ वर्षांची मुलगी फारच मोठी वाटते. त्या वयाचे आपण होऊ तेव्हा २८ वर्षाची मुलगी घोडनवरी वाटते. घडाळ्याच्या प्रत्येक आकड्याची जागा घ्यावीच लागते. त्याप्रमाणे आपली मुलगीच ३० वर्षांची होते तेव्हा ‘या वयात समंजस पणा येतो. लवकर लग्न म्हणजे पोरकटपणा नुसता!’ असा शोध वजा सत्य अचानक कळू लागतं. आपल्यापासून दूर असलेल्या इतरांच्या गोष्टींना आपण नावं ठेवत बसतो. तीच गोष्ट कालांतराने आपल्या पुढ्यात दत्त म्हणून उभी राहते तेव्हा आपले निकष बदलतात. स्वतः साठी सगळे सोयीचे नियम वापरतो. आपण सुनेच्या भूमिकेत असतो तेव्हा सासूकडे पूर्वग्रहदूषित नजरेने बघतो. स्वतः सासूच्या भूमिकेत येतो तेव्हा समस्त सासवांप्रती सहानुभुती ओसंडून वाहते! जीवन जगताना नेहमी सावध असावं. प्रत्येक वयाच्या टप्प्यात आपण काहीतरी शिकलेलोच असतो. तेव्हा या प्रत्येक वयाचं स्वागत करायला काय हरकत आहे?
महाभारतातली गांधारी तुम्हाला माहित असेल. धृतराष्ट्र आंधळा म्हणून तिने आपल्या डोळ्यावर पट्टी बांधून घेतली होती. ते अजून जिवंत आहेत! प्रत्येक आई-बापाच्या रूपाने. प्रत्येक आई-बाप हल्ली आपल्या मुलांच्या प्रेमात आंधळे झालेले दिसतात. आपल्या लाडावलेल्या मुलांचे कुठलेच दोष किंवा अवगुण त्यांना दिसत नाहीत. जेव्हा दिसतात तेव्हा वेळ निघून गेलेली असते.
तेव्हा दृष्टी बदलली की जग बदलतं असं म्हणतात. मोकळ्या मानाने, आईच्या मायेने जगाकडे पाहिलं तर आपल्याला आनंद शोधात येईल! दुसऱ्यांचे अवगुण पाहण्यासाठी आपल्याला कोणीही सांगितलेलं नसतं याचं भान ठेवलं की सगळं जगणं सोपं होतं, नाही का?