राजहंस माझा निजला

      लग्न झाल्या पासून ते मुलं आपापल्या संसारात रमे पर्यंत आम्हा दोघांना उसंत मिळाली नव्हती. नवीन आव्हाने, नवीन वास्तव्य, समस्या, जवाबदाऱ्या, कर्तव्ये या सर्वांचा मेळ बसे पर्यंत संसाराची  तीस वर्षे आयुष्यातून कधी निघून गेली कळलंच नाही. पण आमच्या दोघांची एकमेका बरोबरची पकड घट्ट विणून झाली होती. म्हणून “अवघाची संसार सुखाचा” झाला होता. आता आम्हाला रिकामपण मिळालं होतं. माझं माहेर कोकणात, बालपण सुद्धा कोकणात गेलेले.  मिस्टरांचं जीवन मुक्काम पोस्ट मुंबई! इतर पर्यटनाची त्यांना आवड नव्हती. रोजचं जीवन आनंदात आणि मजेत गेलं पाहिजे ह्यावर कटाक्ष. आता मात्र आम्ही ठरवलं की हातीपायी धड असे पर्यंत निसर्गरम्य कोकणात राहावं. आमची इच्छा आम्ही मुलाच्या कानावर घातली त्याने आनंदाने आम्हाला होकार देऊन आमची सगळी राहण्याची व्यवस्था पण करून दिली. एका सुंदर बंगल्याच्या पहिल्या मजल्यावर आम्ही भाडेकरू म्हणून राहू लागलो. आयष्यात चांगली माणसं भेटणं ह्या सारखं भाग्य नाही.  घर मालक सुद्धा दोघेच राहत होते. थोड्याच दिवसात आमची उत्तम मैत्री झाली आणि आम्ही कुठे भाड्याच्या घरात राहत आहोत हेच विसरून गेलो. रत्नागिरी हे मोठं शहरच आहे. जवळजवळ दोन वर्षे आमची तिथे अतिशय सुखात, आनंदात, समाधानात गेली. आणि….?

तो भयंकर दिवस उगवला! ज्याने आमचं पुढचं सगळं आयुष्यच बदलून टाकलं. सकाळी उठताच मिस्टरांना श्वासाचा त्रास होऊ लागला. जवळ राहणारे माझे भाऊ वगैरे आले. ताबडतोब त्यांना हॉस्पिटल मध्ये नेलं गेलं. तिथं माझी भाची डॉक्टर असल्या मुळे पुढची सर्व व्यवस्था तिनं करून आय. सी.यु. मध्ये ठेवलं. मुंबईत असलेल्या मुलांना बोलावून घेतलं, ती रात्री उशिरा रत्नागिरीला पोहोचली. मी शांत होते माझं सद्गुरू स्मरण चालू होतं. पुढचे दहा दिवस हॉस्पिटल मध्ये मुलं रात्रंदिवस राहून त्यांची सेवा करत होते. आजाराचं निदान कळलं, त्यांच्या फुफुसांची क्षमता फारच कमी झाली होती. आता आम्हाला मुंबई गाठावी लागणार होती. कारण ह्या पुढे प्राणवायू च मशीन वापरावं लागणार होतं!  आम्ही राहात होतो तो मजला ह्या पुढे ते चढू शकणार नव्हते. पण लागेचच मुंबई प्रवास करण्यास डॉक्टरांनी मनाई केली होती. आता परत प्रश्न, कुठे नेणार? मुलं किती दिवस इथे राहणार? तेव्हा माझ्या लहान भावाने जवाबदारी घेतली. त्याच्या लांज्या च्या बंगल्यात तब्येतीत थोडा सुधार पडे पर्यंत राहण्याचं ठरलं, मुलं मुंबई कडे रवाना झाली.

आता मात्र माझा धीर सुटत चालला होता. पुढे काय वाढून ठेवलंय?  ह्या पुढे इथे राहणं शक्य नव्हतं. रत्नागिरीच घर खाली करावं लागणार होतं, एवढा पसारा ठेवणार कुठे? मुलांच्या घरांमध्ये सामान नेणं शक्य नव्हतं. आता लक्षात आलं की जगण्याच्या आनंदात आपण नवा संसारच थाटला होता जणू !  आयुष्याची संध्याकाळ सुरु झाली होती हेच विसरून गेलो. वया प्रमाणे आपल्या गरजा कमी करण्याचं भान राहिलं नव्हतं ! आता तरी ह्या सामानाचा मोह सोडून मोकळ्या हातानं ते देऊन टाकणं इष्ट होतं. त्या प्रमाणे आम्ही ते घर खाली करून त्याचा निरोप घेतला. भावाकडे महिन्याभरात ह्यांच्या तब्येतीत सुधारणा झाली होती पण ऑक्सिजन मशीन मात्र कायम राहणार होतं. भावानेही ह्यांची अहोरात्र त्रास घेऊन हसत मुखाने सेवा केली. मग मुलगा आला त्याने रुग्णवाहिके मधून आम्हाला मुंबईला त्याच्या घरी नेलं. उच्च दर्जाच्या सोयीने युक्त असलेल्या त्याच्या घरी आता नव्यानं आमची देखभाल सुरु झाली. सुने ने ही फार प्रेमाने आमच्या साठी सर्व काही हसत मुखाने केले. आता आम्हा सर्वानाही ह्याचा शेवट काय होणार  ह्याची कल्पना होती. मुलाकडे आल्या मुळे ह्यांच्या चेहेऱ्यावर समाधान होते. कितीही धीर धरला तरी माझं मन सारखं भरून येत होतं मात्र ‘हे’ स्थिर होते. त्यांना माझी घालमेल दिसत होती.  

 “तुमच्यामागे मी काय करू? तुमच्याशिवाय कशी जगणार?”  ‘ते’ म्हणाले, हे प्रश्न मनात येण्याची ही संधीच नाहीका देवाने दिली? कुणाला असा अवधी मिळतो का? एक दिवस प्रत्येकाला जायचंच असतं, इतकी वर्ष उत्तम आयुष्य जगायला मिळालं ना? एक कागद घे त्यावर भूतकाळात किती चांगल्या गोष्टी झाल्या लिहून काढ. तुझं पान भरून जाईल. मग आजूबाजूला पहा कुणाचा तरुण मुलगा जातो, कुणाचं अपघाती निधन, दीर्घ आजारपणात कित्येकांना वेळ, पैसे सर्वकाही गमवावं लागतं, कुणाला म्हातारपणात अनाथ व्हावं लागतं, अशा अनेक गोष्टी घडत असतात. ह्यातली कुठलीही गोष्टं आपल्या वाट्याला आलेली नाही ह्या साठी देवाचे आभारच मानले पाहिजेत. मृत्यू विषयी तर आपण कितीतरी वेळा वाचलंय, बोललोय, आपण जन्माला येतो तेव्हा मागे आपले नातेवाईक कोण होते आठवतं का? कोऱ्या फळ्यावर नवीन श्री गणेशा असतो. ऋणानुबंधाच्या गाठी सुटल्या कि ह्या दालनातून अज्ञाताच्या प्रवासाला माणूस निघून जातो. आता दुसरा प्रश्ण ‘तुमच्या मागे मी काय करू?’ तर आज जे जीवन आहे ते असच राहात  नाही.  परिस्थिती बदलते, काळ बदलतो, माणसं बदलतात, त्याप्रमाणे निर्णय घ्यायचा. मी आज काही सांगितलं तर तसच जगण्याचा आटापिटा करशील. आपल्याला मुलगा, सून, मुलगी, जावई हे सर्व आत्ताच्या काळात शोधून सापडणार नाहीत असे फक्त ईश्वर कृपेनेच मातृ-पितृ भक्त मिळाले आहेत. सर्व काही ईश्वर इच्छेने चालत असते मृत्यू कधी येणार हे ‘त्याच्या’ हातात असतं. त्याची काळजी आपण करायची नाही पण शरीर असे पर्यंत त्याची नीट काळजी घेणं आपल्या हातात आहे. आणि ते काम मुलं उत्तम करत आहेत. तेव्हा पुढचे दिवस आनंदात घालवूया. अशी संधी कोणाला मिळत नाही. त्या नंतर पुढचे चार महिने त्यांनी टीव्ही  वर (नवीन) महाभारत पाहिलं, रोज आवडते सिनेमा पाहत होते. ते बाहेर जाऊ शकत नव्हते वेळ जाण्यासाठी मित्रां बरोबर व्हाट्सएप वर लिखाण, घरच्यांसाठी आभार व आठवणी लिहून ठेवणे, मोबाइल हा त्यासाठी त्यांना वरदानच ठरला होता.

शेवटी तो जीवघेणा क्षण आलाच. सकाळीच त्यांना जोराची धाप लागू लागली, लगेच डॉक्टर आले, त्यांनी पाहिलं, ऑक्सिजन मशीन चालू होतं पण तोच खेचून घेण्याचे त्राण त्यांच्या मध्ये कमी कमी होत होते. हे ऐकताच मिस्टरांनी ती नळी नाकातून काढून टाकली, खुर्चीतून उठून कॉट वर झोपले, आम्ही सर्व जवळ पाहिलं आणि त्या पंधरा मिनिटात आम्हा सर्वांसमोर त्यांनी प्राण सोडले! आम्हा सर्वाना दुःखात सोडून खरोखरच ते अनंताच्या प्रवासाला निघून गेले. आता त्यांनी सांगितल्या प्रमाणे शरीर देखील डोळ्यासमोर पंचमहाभूतात विलीन झाले होते. एक अध्याय संपला होता. शोक न करता नेहमीचं  जीवन चालू ठेवायचं ह्या आज्ञेचं पालन करण्याचा प्रयत्न अजून चालूच आहे ! संसार संपला आलेलं रितेपण काळाच्या ओंझळीत सोपवून पुढचा प्रवास सुरु आहे !